Het aansturen van verlichting is een belangrijk onderdeel in de wereld van KNX, en nu LED-verlichting alomtegenwoordig is in woningen, bespreekt Simon Buddle waar de drivers moeten worden geplaatst en welk type driver moet worden gebruikt.
Verlichting is fundamenteel in alle woningen – we hebben het allemaal en gebruiken het dagelijks, maar verlichting is niet meer zo eenvoudig als vroeger. Ik heb bijvoorbeeld verlichting die ik kan schakelen via een gewone lichtschakelaar, kan bedienen via mijn telefoon of gewoon tegen kan praten.
De gloeilamp, uitgevonden door Thomas Edison in 1879, heeft een verrassend goede ontwikkeling doorgemaakt. Het was een eenvoudig apparaat; zetet een spanning op een weerstandsdraad, gloeide en gaf licht (en warmte). Wist u dat de typische gloeilamp 95% inefficiënt is? Inderdaad, slechts 5% van de energie wordt uitgezonden als licht, de rest als warmte. Kun je je voorstellen dat zo’n statistieken tegenwoordig investeringen in een nieuw product aantrekken? Hoe dan ook, het had zonder twijfel een doel voor meer dan honderd jaar. Nu zitten we echter midden in het tijdperk van de LED.
De LED is efficiënter en is verkrijgbaar in een groot aantal vormen en maten en in alle kleuren die je maar kunt bedenken. LED’s die van kleur veranderen, brengen sfeer en accenten waardoor kamers en ruimtes dramatisch en karaktervol worden. Maar met de LED komt een aanzienlijke toename van de technische kennis die nodig is om een succesvol resultaat voor de klant te bereiken.
Drivers en locaties
De conventionele wijsheid stelt dat de driver voor elke lamp zich bij de verlichtingsarmatuur bevindt en dat de netspanningsbedrading in het plafond naar elke driver loopt. Er zijn tal van redenen waarom dit de juiste aanpak is, waarvan niet de minste is dat u weet waar de drivers zich bevinden, en u er vrij zeker van kunt zijn dat elke driver in staat is één lamp te laten branden. Maar met kleinere verlichtingsarmaturen die nu ingeburgerd raken, waaronder LED strips, is het tijd voor een herziening van de plaats van de driver. Het plaatsen van drivers op afstand heeft bepaalde voor- en nadelen.
Voordelen
Vanuit onderhoudsperspectief (ervan uitgaande dat een goede locatie is gekozen), is gemakkelijke toegang voor het verwisselen van drivers een groot pluspunt. Bovendien is de mogelijkheid om de warmteafvoer beter aan te pakken dan bij een met isolatie gevuld plafond een ander groot pluspunt. Ook de fysieke bedrading van de drivers is aanzienlijk eenvoudiger voor de elektricien. Een ander element dat niet over het hoofd mag worden gezien, is de mogelijkheid om grotere drivers te gebruiken voor meerdere lampen, wat financiële en tijdbesparende voordelen oplevert.
Kabelafstand en -grootte
Er moet een redelijk grote ruimte worden gevonden en overeengekomen om de drivers te plaatsen met gemakkelijke toegang voor onderhoud, maar dit is niet altijd eenvoudig wanneer architecten en klanten vechten om elke centimeter. Ventilatie wordt ook belangrijker naarmate u meerdere drivers groepeert, maar de grootste zorg is waarschijnlijk de grootte van de kabel van de driver naar de verlichtingsarmatuur. Als de spanning daalt, neemt de stroomsterkte toe. Naarmate de stroomsterkte toeneemt, ontstaat de nood aan grotere kabels. Bijvoorbeeld, met vijf meter 12V LED strip bij 14,4W/m, kijken we naar een stroom van 6 ampère. Dat betekent op zijn beurt een kabel van 4 mm tussen de driver en de LED strip, bij een spanningsverlies van 5%. De absolute maximumafstand tussen de driver en de LED strip mag dus niet meer dan 9m bedragen. Natuurlijk wordt het probleem gehalveerd als je naar 24V lampen gaat, maar we moeten altijd rekenen op het ergste scenario.
KNX drivers
Er is nogal wat om over na te denken op technisch vlak wanneer je drivers bij elkaar gaat plaatsen. Een ander onderwerp dat echt de moeite waar is om te bespreken, is het gebruik van KNX-drivers en aandrijvingen ter vervanging van deze die gewoonlijk bij de verlichting worden geleverd. Deze komen steeds meer voor op de markt, bieden echt een geweldige besturingsoplossing en vormen een goedkope manier om de verlichting te regelen.
Als u geen 230V lampen gebruikt, hebt u een verlichtingsdriver of transformator nodig. Waarom koopt u geen KNX-driver en slaat u twee vliegen in één klap? De kosten van een goede LED-driver liggen ergens tussen £45 en £90. Veel van de KNX-drivers kosten £80 tot £120. Het gebruik van een KNX-enabled driver betekent een kostenbesparing van ongeveer £100 per circuit, omdat er geen aandrijving op het hoofdeinde hoeft te worden geïnstalleerd.
Besluit
LED blijft groeien en is voor de meeste installaties echt de enige speler. Dit brengt een nieuwe manier van denken met zich mee over drivers, locaties, bekabeling en kosten. Dit alles levert gespecialiseerde kennis op die we allemaal goed kunnen overdragen, waardoor we van onschatbare waarde zijn als onderdeel van het ontwerp- en installatieteam. KNX blijft kosteneffectieve oplossingen aanbieden die, indien correct gebruikt, de energie-efficiëntie voor onze klanten verbeteren en onze bedrijven helpen groeien.
Simon Buddle CEng MIET, is consultant voor Future Ready Homes, een specialist in BMS en ELV systeemontwerpdiensten
