In het eerste deel van deze tweedelige bijdrage legt Yasmin Hashmi voor de leek uit wat KNX is, wat het kan en waarom je erop kunt bouwen.
In de kerstperiode heb ik met heel wat mensen een babbel gedaan. Wanneer ze me vragen wat ik doe, antwoord ik dat ik redactrice ben van een tijdschrift over KNX, een protocol voor gebouwenmanagement. Krijg je net zoals ik vragende blikken wanneer je het woord KNX uitspreekt en weet je niet goed hoe je het moet omschrijven? Wel, dit is mijn korte antwoord: KNX is de elektronische taal waarin apparaten die de verlichting, verwarming, airconditioning, ventilatie … regelen met elkaar praten om gebouwen energiezuiniger te maken. Enkele Europese fabrikanten hebben dit protocol meer dan dertig jaar geleden ontwikkeld en intussen passen ruim vijfhonderd bedrijven het toe in hun producten. Samen zijn ze goed voor zo’n achtduizend verschillende apparaten die je kunt mixen en matchen, en die allemaal gegarandeerd vlot samenwerken. Je hebt dus een enorm ruime keuze en je bent nooit afhankelijk van één leverancier.
Op dit punt krijg ik een beleefd: “Oh, interessant.” Maar ik ben nog niet uitgepraat. Ik voeg eraan toe dat KNX wordt gebruikt voor gebouwenautomatisering. En dan bedoel ik letterlijk alle gebouwen: kantoren, luchthavens, winkelcentra, musea, hotels, theaters, ziekenhuizen, sportstadions, scholen, woningen … Noem maar op. Uiteraard heeft KNX alle indrukwekkende toeters en bellen die een slim huis helpen aan te sturen, met inbegrip van de domotica – je weet wel, via stemcommando’s en met sensoren die alles meten. Maar het belangrijkste aspect is energie-efficiëntie. Als je weet dat gebouwen 40 % van alle energie in de wereld verbruiken, is alles wat onze milieuvoetafdruk kan verkleinen de moeite waard om enthousiast over te zijn. Mensen knikken dan altijd instemmend.
Intussen is de nieuwsgierigheid van mijn toehoorders geprikkeld, maar ik merk dat ze nog niet volop beseffen hoe fantastisch KNX wel is. Ik leg dus uit wat KNX allemaal kan, zoals uitrekenen dat het beter is om de bladen van je rolluiken te kantelen en de ledverlichting aan te zetten als het erg zonnig is, in plaats van de airconditioning in te schakelen, wat misschien duurder uitvalt. Via sensoren reageert KNX gepast op de aanwezigheid van mensen in een ruimte. Zo schakelt het systeem bijvoorbeeld de verlichting, verwarming of koeling uit als er niemand is. Als er mensen aanwezig zijn, kan KNX jaloezieën openen, de verlichting inschakelen en de ventilatie hoger zetten volgens het aantal personen in de ruimte. KNX communiceert zelfs met reservatiesystemen om ruimtes zo efficiënt mogelijk klaar te stomen voor de gebruikers. KNX kan ook uitrekenen of het goedkoper is om de stroom van je zonnepanelen op te slaan of te verbruiken, of om je elektrische auto op te laden. Daarvoor vergelijkt het verschillende energietarieven en houdt het rekening met de (voorspelde) weersomstandigheden. KNX kan zelfs op het meest prijsgunstige moment van de dag huishoudtoestellen inschakelen.
Tot slot vertel ik dat KNX-producten bijna nooit defect raken. En als het toch gebeurt, vind je altijd een vervangproduct. Je hang nooit af van één bedrijf dat misschien failliet gaat of het product niet meer aanbiedt. En het nieuwe product is altijd compatibel met je geïnstalleerde systeem – hoe oud het ook is.
Voor iedereen die luistert of dit leest, is het nu wel duidelijk dat KNX op robuuste waarden stoelt.
Kernwaarden
Mijn uitgever en ikzelf kwamen begin jaren 2000 voor het eerst in aanraking met de wereld van gebouwenautomatisering. Daarvoor waren we actief geweest in de sector van professionele audio en video. Dat verschillende bedrijven de krachten bundelden om hun systemen onderling compatibel te maken, was niet nieuw voor ons. Op het meest elementaire niveau hebben alle muziekkeyboards, audiowerkstations enz. een MIDI-interface om met elkaar te communiceren. Het is een universeel systeem.
Je kunt je dus voorstellen hoe verbaasd we waren dat de sector van gebouwenautomatisering uitpuilde van de bedrijfseigen sturingssystemen die niet met elkaar communiceerden. Zodra je een merk had gekozen, zat je er dus aan vast. Dat leek ons toch wel een beetje achterhaald. Toen kwamen we op een beurs distributeur Colin Price van Ivory Egg tegen, die ons over KNX vertelde. Wat een verademing, zeg! Vanuit technisch oogpunt is het een kwestie van puur gezond verstand. Mijn hemel, wat is KNX gegroeid sinds die dagen.
Interoperabiliteit
In 1990 was het voor de oprichters van KNX duidelijk dat de sector van gebouwenautomatisering alleen maar kon floreren als de bedrijven in de branche hun systemen onderling compatibel zouden maken. Daarvoor moesten ze samenwerken en hun eigen, onmiddellijke commerciële belangen opzijzetten. Want samen konden ze klanten een ruimere keuze en betere oplossingen bieden, en daar zou iedereen beter van worden. Ze gingen dus aan de slag en ontwikkelden een gemeenschappelijke taal: het KNX-protocol. In 2003 werd het officieel erkend als Europese norm en in 2006 als wereldwijde standaard. Dat is geen geringe prestatie. In 2013 keurde China KNX zelfs als enige norm goed voor woning- en gebouwenautomatiseringtechnieken – toch wel een sterk signaal. In 1990 ging het maar om enkele bedrijven. Intussen zijn er meer dan vijfhonderd leden aangesloten bij KNX Association.
Tijdloze compatibiliteit
Compatibel zijn in het hier en nu is één ding. Maar hoeveel van onze elektronische apparaten werken nog perfect en krijgen toch al het etiket ‘verouderd’ opgeplakt? Door al meer dan dertig jaar aan te dringen op achterwaartse compatibiliteit, heeft KNX bewezen dat je werkelijk op dit systeem kunt bouwen. Zo moeten alle KNX-apparaten samenwerken, hoe oud of nieuw ze ook zijn.
Weten dat je met een gerust gemoed kunt investeren in een KNX-systeem dat nog jaren en jaren blijft werken, of je er nu iets aan toevoegt of het laat zoals het is, is niet alleen heel geruststellend, maar soms zelfs doorslaggevend. Bovendien kun je een apparaat vervangen in het onwaarschijnlijke geval dat het defect raakt – en ik zeg bewust ‘onwaarschijnlijk’. Als je een systeem opnieuw moet laten programmeren of wilt uitbreiden, kun je kiezen uit een steeds ruimer aanbod van opgeleide professionals.
Programmeren met één softwaretool
Een andere kernwaarde van KNX Association is dat de organisatie één robuuste, universele configuratiesoftware aanbiedt om KNX-installaties onafhankelijk van de fabrikant te ontwerpen en te configureren. De zogenoemde ETS (Engineering Tool Software) is intussen aan zijn zesde versie (ETS6) toe. ETS biedt KNX-professionals de mogelijkheid om elk apparaat met een KNX-certificaat te configureren, of het nu om kleine of grote projecten gaat. ETS Home Edition is de aangepaste versie voor de eindgebruiker. Met die speciale editie configureer je tot wel 64 apparaten in één project. Zo creëer je je eigen slimme woning perfect op jouw maat.
Conclusie
Ik zeg altijd dat ingenieurs de wereld zullen redden. Ooit zullen al onze woningen en alle plaatsen waar we werken, ons ontspannen en naartoe reizen in een bepaalde mate geautomatiseerd zijn. Maar KNX Association is natuurlijk niet de enige die ziet dat dit de toekomst van gebouwen is, zeker nu we naar een nuluitstoot streven. Nieuwe spelers zullen komen en gaan, en de concurrentie houdt ons scherp. Maar wat dit jaar wellicht handig is voor de aannemer, is op lange termijn misschien niet in het belang van de klant. Vraag je daarom altijd af: “Zal dit systeem de komende jaren nog worden ondersteund, laat staan gedurende de levensduur van het gebouw?”
KNX kan bogen op een indrukwekkende staat van dienst. Het protocol bestaat al geruime tijd en heeft bewezen dat je erop kunt bouwen. De leden van KNX Association zijn concurrenten die samenwerken voor het welzijn van iedereen. Voor de organisatie is het dan ook belangrijk dat mensen die in KNX investeren een enorme keuze aan producten krijgen om hun noden optimaal in te vullen en dat ze nooit aan hun lot worden overgelaten. Je installatie zal blijven werken. Je kunt ze na verloop van tijd uitbreiden en je zult nooit afhankelijk zijn van de grillen of het wel en wee van één bedrijf. Dat is vooruitdenken op zijn best.
In het tweede deel belicht ik andere kernwaarden van KNX en hoe de organisatie als voortrekker mee onze toekomst vormgeeft.
Yasmin Hashmi is de redactrice van het magazine KNXtoday.
